Кыргыздын алгачкы тарыхчы, агартуучуларынын бири Б.Солтоноедин бул китеби 1895-1934-жылдардын аралыгында жазылган. Эмгекте кыргыз элинин байыркы доордон тартып ХХ кылымдын 30-жылдарына чейинки тарыхынын урунттуу учурлары, олуттуу окуялар конкреттүү тарыхый материалдардын негизинде өтө ынанымдуу жатык тилде баяндалган. Текстте автор колдонгон ошол кездеги кыргыз тилинин фонетикалык өзгөчөлүгү сакталды.

Учебное пособие посвящено истории внешней политики и дипломатии кочевых народов и государств Центральной Азии в периоды древности и средневековья. Адресуется преподавателям, студентам, аспирантам, исследователям, специализирующимся в сфере истории и дипломатии.

Научно-популярное издание предназначено для широкого круга читателей, студентов и школьников.

Книга адресована студентам, преподавателям вузов, научным работникам, а также всем, кто интересуется историей и культурой тюркских народов.

Бул китепте кыргыз таануучу, археолог, профессор Юлий Сергеевич Худяковдун Түштүк Сибирдеги, Ички жана жалпы Борбордук Азиядагы Кыргыз мамлекетинин тарыхы, аскер өнөрү, маданияты, археологиясы жана этностук жалпыланган макалаларынан, анын өзү тууралуу макалалардан жана тиркемеден турат.

Эң негизгиси студент окурман үчүн адамзаттын тарыхында көчмөндөр жөнүндөгү окумуштуулардын көз караштарын, берген бааларын, талаш тартыштарын жыйнактаган автордун да ой пикирлери менен таанышасыңар.

Эмгек заманбап системаланды, изденүүлөрүндөгү ачылыштар киргизилип, эмгек бир бүтүндүккө жеткирилди. Цивилизациянын теориясына жаңыча көз караш киргизилип, окумуштууларга, окурмандарга, адамзаттын структурасын мыктылоо аркылуу, аны сактап калуунун айлалары сунуш этилди. Эмгек жогорку окуу жайларынын окутуучуларына, студенттерине жана кыргыз дүйнөтаанымынын күйөрмандарына арналат.

Бул илимий эмгек мурда жарык көргөн эки китептен турат. Аларга айрым өзгөртүүлөр жана толуктоолор киргизилди. Биринчи китепте Енисей доорунан тартып XIX кылымдын башына чейинки кыргыз элинин тарыхында зор роль ойногон жана омоктуу орду бар чыгаан инсандардын: кеменгер эл башчылар- дын, эрендердин коп кырдуу коомдук — саясий ишмердиги ырааттуу баян- далды. Акылман жолбашчы, баатыр бабалардын байсалдуу, өтөлгөлүү өмүр жолу байыркы санжыргалуу элибиздин эн, эле бери болгондо эки миң эки жуз жылдан кем эмес жазма бай тарыхынын олуттуу окуялары, урунттуу учурла- ры менен ажырагыс байланышта сүрөттөлөт. Айрыкча алардын Ата Журттун азаттыгы, коз каранды эместиги, элибиздин эгемендиги үчүн күрөштөрүнө өзгөчө басым жасалды. Экинчи бөлүктө Кыргызстандын XIX кылымдын ортосу - XX кылымдын башындагы тарыхында олуттуу роль ойногон Улуу инсандардын коомдук - саясий жана мамлекеттик коп кырдуу ишмердиги ар тараптан комплекстүү түрдө изилденет. Алардын катарына Ормон хан, Боромбай бий, Жантай, Алымбек датка, Жангарач, Ажыбек Баатыр, Курманжан датка, Байтик Баа¬тыр, Алымкул Аталык, Шабдан Баатыр ж.б. кирет. Аталган чыгаан инсан¬дардын өрнөктүү өмүрү, кыргыз элинин түпкү кызыкчылыктарына ылайык отогон ак кызматы жана акылман жол башчылар катарында калайыкка таа- ныткан, эл ичинде зор кадыр-баркка ээ кылган артыкча касиеттери, асыл са- паттары тарыхий так даректердин негизинде элестүү баяндалат. Монография окумуштууларга, аспиранттарга, студенттерге жана жалпы эле тарых күйөр- мандарына арналат.

Китепте көптөгөн архивдик жана жырыяланган изилдөөлөргө таянып, кыргыз элинин XIX кылымдагы Кокон жана Орус оторчуларына каршы күрөшү жана коомдук, социалдык түзүлүшү, экономикалык жана маданий абалы баяндалат. Жаңы позицияда жазылган эмгек студенттерге, мугалимдерге жана элибиздин тарыхына кызыккандарга багышталган.

Жыйнакка байыркы Кыргыз мамлекети жонүндө кытай тарыхый булактары жана кыргыз каганына Кытай императорунун жазган каттары киргизилди. Алар б.з.ч. III кылымдын аягынан тартып б.з. IX кылымына чейинки Кыргыз мамлекетинин тарыхынын негизги этаптарын камтыйт. Жыйнак Кыргызстандын байыркы тарыхына, дипломатиялык мамилелерге кызыккан окумуштууларга, окутуучуларга, аспиранттарга, студент-тарыхчыларга, чыгыш таа- нуучуларга, эл аралык мамилелер боюнча адистерге жана коомчу- луктун кеңири чөйрөсүнө арналат.